İsrail’in 1967’den bu yana Mescid-i Aksa’ya yönelik saldırıları

Filistin resmi makamlarının verilerine göre, Ä°srail, DoÄŸu Kudüs’ü iÅŸgal ettiÄŸi 1967 Haziran ayından bu yana Mescid-i Aksa’ya yönelik ihlallerini sürdürürken, söz konusu ihlallerin en çok yaÅŸandığı ve tehlikeli aÅŸamaya vardığı 2014 - 2015 yılları oldu.Aslında Ä°srail, 1967’de Kudüs kentini iÅŸgal ettikten hemen sonra gerekçeleri belirtmeden Mescid-i Aksa’nın olduÄŸu muhitte geniÅŸ kazı çalışmaları baÅŸlattı ve 21 AÄŸustos 1969’da da Avustralyalı Yahudi Dennis Michael Rohan, Mescid-i Aksa’ya saldırarak, mihrabını ve bin yıllık minberini yaktı. Bu güne kadar yapılan çeÅŸitli tadilatlara raÄŸmen söz konusu saldırının Mescid-i Aksa’da bıraktığı tahribatın eserleri yok edilemedi.

Ä°sraillilerin Mescid-i Aksa’ya yönelik saldırıları, 11 Eylül 1982’de bir askerin Aksa’da namaz kılanların üzerine rastgele ateÅŸ açmasıyla 2 kiÅŸinin hayatını kaybetmesine ve 6 kiÅŸinin yaralanmasına yol açmasıyla yeni bir boyuta ulaÅŸmıştı. Ä°srail polisinin ise 10 Ekim 1990’da Mescid-i Aksa’ya Süleyman heykelinin temel taşını yerleÅŸtirmeye çalışan Yahudilere karşı çıkan Filistinlilere ateÅŸ açması sonucu 21 kiÅŸi ölmüş, 150 kiÅŸi yaralanmıştı.

Ä°srail’in Mescid-i Aksa muhitinde yaptığı kazı çalışmaları çerçevesinde 25 Eylül 1996’da Aksa’nın batısındaki Burak Duvarı’na (AÄŸlama Duvarı) çıkan bir tünel açması, Filistin’de halkın tepkisine neden olmuÅŸ ve birkaç gün süren olaylarda 63 Filistinli öldürülmüş, bin 600 kiÅŸi yaralanmıştı.

Ä°srail’in eski BaÅŸbakanı Ariel Åžaron’un, 2000 yılında yüzlerce korumasıyla Mescid-i Aksa’yı ziyaret etmesi de Filistin topraklarında birkaç yıl devam eden ikinci intifadanın ilk kıvılcımı oldu.
Bu baskınlara tepki olarak Mescid-i Aksa Ä°slami Vakıflar Ä°daresi, Müslüman olmayanların Aksa’yı ziyaretlerini yasakladı ve Ä°srail’in “ziyaretlerin yeniden baÅŸlaması” yönündeki taleplerini reddetti. Bunun üzerine 2003’te, Ä°srail hükümeti, Aksa Vakfı’nın itirazına raÄŸmen Müslüman olmayan turistleri tek taraflı olarak Harem-i Åžerif’in avlusuna almaya baÅŸladı. Aksa’ya yönelik baskınlarda 2014 ve 2015 yıllarında dikkate deÄŸer ÅŸekilde artış görüldü. 

Eski Kudüs Müftüsü ve Mescid-i Aksa Camisi Ä°mamı Ä°krime Sabri, bu konuda yaptığı açıklamada, 2015’in Ã¶zelde Mescid-i Aksa ve genelde de Filistin halkı için “en ÅŸiddetli ve zor yıl” olduÄŸunu belirtmiÅŸ buna, Ä°srail iÅŸgal yönetiminin uzlaÅŸmaz tutumu ve Ä°srail BaÅŸbakanı Binyamin Netanyahu liderliÄŸindeki aşırı saÄŸcı hükümetin ihlallerinin neden olduÄŸunu ifade etmiÅŸti.

Ãœrdün Vakıflar Bakanlığına baÄŸlı Kudüs’teki Ä°slami Vakıflar Ä°daresi verilerine göre, 2015 yılı içinde 11 bin 472 Yahudi yerleÅŸimci Mescid-i Aksa’nın avlusuna girdi.

Ä°slami Vakıflar Medya Koordinatörü Firas ed-Debs, “Eylül 2015’in Aksa’ya yönelik baskınların en yoÄŸun yaÅŸandığı ay olduÄŸuna iÅŸaret ederek, sadece bu dönemde Aksa’ya bin 575 Yahudi yerleÅŸimcinin girdiÄŸini” aktardı.
Yahudiler için yılbaşı kabul edilen “RoÅŸ AÅŸana” günü olan 13 Eylül 2015’te Aksa’ya giren Yahudi yerleÅŸimci sayısında büyük bir artış yaÅŸandığını kaydeden Debs, “Söz konusu baskınlara Aksa’da bulunan Müslümanların tepki göstermesi üzerine gerginlikler yaÅŸandığını” belirtti.

Batı Åžeria, Kudüs ve Gazze’de geçen ekim ayı başında baÅŸlayan ve günümüze kadar devam eden gerginliklere, Yahudi yerleÅŸimcilerin Ä°srail polisinin koruması altında Aksa’ya girmeleri konusundaki ısrarının neden olduÄŸunu vurguladı.
Ä°srail Savunma Bakanı MoÅŸe Yalon’un, 9 Eylül 2015’te Mescid-i Aksa’nın kapısını ve avlusunu koruyan ve “Murabıt” olarak tanımlanan Filistinlilerin yasa dışı bir yapılanma olduÄŸuna iliÅŸkin kararnameyi imzalamasının ardından Aksa’ya yönelik baskınlarda artış görüldü.

Mescid-i Aksa’da özellikle sabahları bulunan ve Yahudi yerleÅŸimcilerin Aksa’nın avlusuna düzenlediÄŸi baskınlarını önlemeye çalışan Filistinlilere “Murabıt” deniliyor.

Ä°srail BaÅŸbakanı Binyamin Netanyahu’nun ofisinden, Aksa’daki mevcut durumun deÄŸiÅŸtirilmeyeceÄŸine dair birkaç yazılı açıklamanın yapılmasına raÄŸmen Ä°srail hükümeti, yakın zamanda Aksa’yı Müslüman ve Yahudiler arasında ayırmak istediÄŸi yönünde beyanda bulunmuÅŸtu. Hükümetin söz konusu niyeti 13 AÄŸustos 2014’te yapılan iç parlamenter komisyonunun oturumunda açıkça dile getirilmiÅŸti. 

Ä°srail’in tarih boyunca Mescid-i Aksa’ya yönelik saldırıları:

- 7 Haziran 1967: Aksa iÅŸgal edilmiÅŸti. 
- 21 AÄŸustos 1969: Mescid-i Aksa, Avustralyalı Yahudi Denis Michael Rohan tarafından ateÅŸe verilmiÅŸti. 
- 11 Nisan 1982: Bir Ä°srailli askerinin Aksa’da rastgele ateÅŸ etmesi sonucunda 2 Filistinli öldü, 6 Filistinli yaralandı. 
- 10 Ekim 1990: Filistinlilerin, Aksa’ya Süleyman heykeline ait temel taşını koymaya çalışan Yahudi gruplarına engel olmaya çalıştığı sırada açılan ateÅŸte 21 kiÅŸi hayatını kaybetmiÅŸ, 150 Filistinli yaralanmıştı.
- 25 Eylül 1996: Aksa’nın batı duvarının altından Acılar Yolu ile Burak Meydanı’nı birbirine baÄŸlayan tünelin açılması, Filistin’de halkın toplu ayaklanmasına neden olmuÅŸ ve birkaç gün süren olaylarda 63 Filistinli öldürülmüş, bin 600 kiÅŸi yaralanmıştı.
- 28 Eylül 2000: Eski Ä°srail BaÅŸbakanı Ariel Åžaron’un Aksa’nın avlusuna zorla girmesi 2. Filistin intifadasını ateÅŸlemiÅŸti. 
- 20 AÄŸustos 2003: Ä°slami Vakıflar Dairesi’nin itirazlarına raÄŸmen Ä°srail polisi Yahudi yerleÅŸimciler karşısında Aksa’yı tek taraflı açmıştı. 
- 6 Åžubat 2007: Ä°srail makamlarının Aksa’nın batı duvarındaki El-MeÄŸaribe Kapısı aracılığıyla mescide geçilmesini saÄŸlayan Telletu’l-MeÄŸaribe yolunu yıkmaya baÅŸlaması Filistinlileri ile Ä°srailliler arasında arbedelere neden olmuÅŸtu.
13 Haziran 2014 : İsraillilerin Mescid-i Aksa avlusuna girmesini protesto ettikten sonra namaz kılan 30 kişi yaralandı.
13 AÄŸutos 2014: Ä°srail Parlemtosu Knesset İçiÅŸleri Komitesi BaÅŸkanı Miri Regev: “Tapınak Dağında namaz kılmak isteyen herkese bu olanak saÄŸlanmalıdır” dedi.
13 Kasım 2014: Ãœrdün’ün baÅŸkneti Amman’da Mescid-i Aksa’daki durumu sakinleÅŸtirmek için Ãœrdün Kralı Abdullah, ABD DışiÅŸleri Bakanaı John Kerry ve Ä°srail BaÅŸbakanı Binyamim Netanyahu’nun katılımıyla üçüncü toplantı düzenlendi.
9 Eylül 2015: Ä°srail Savunma Bakanı MoÅŸe Yalon, Mescid-i Aksa’da nöbet tutan Murabıtlara yasak konulduÄŸunu açıkladı.
14 Eylül 2015: Ä°srail askerleri, Mescid-i Aksa’ya postallarıyla girerek 5 Filistinliyi göz altına aldı.
 Yahudi yerleÅŸimcilerin Mescid-i Aksa’ya yönelik baskınları Filistinlilerin öfkesine neden olurken, ekim ayından günümüze Ä°srail güçleri ile Filistinli gençler arasında çatışmalar ve gerginlik giderek arttı.

Vakıflar Ä°daresi Medya Birimine göre, 2009 ile 2015 yılları arasında Mescid-i Aksa’nın avlusuna giren Yahudi yerleÅŸimci sayısı 54 bin 247 kiÅŸiye ulaÅŸtı. GiriÅŸlerin yıllara göre dağılımı ise şöyle oldu:

-2009 yılı 5 bin 931 yerleşimci
-2010 yılı 5 bin 950 yerleşimci
-2011 yılı 3 bin 694 yerleÅŸimci 
-2012 yılı 6 bin 230 yerleÅŸimci 
-2013 yılı 9 bin 75 yerleÅŸimci 
-2014 yılı 11 bin 878 yerleÅŸimci 
-2015 yılı 11 bin 489 yerleÅŸimci 

2015 yılında ihlalde bulunan yerleşimci sayısının dağılımı ise aşağıdaki gibi gerçekleşti:

“- Ocak 717 
- Åžubat 604 
- Mart Bin 64 
- Nisan Bin 213 
- Mayıs 958 
- Haziran 623 
- Temmuz 930 
- AÄŸustos 808  
- Eylül Bin 575, aralarında Ä°srail Tarım Bakanı Uri Ariel de bulunuyordu. 
- Ekim Bin 64 
- Kasım  Bin 15 
- Aralık 918.”